نهج

ولايت مومنان بر كودك 1- بنابر احتياط واجب مؤمنانى كه پس از حاكم شرع بر كودك ولايت دارند , بايد عادل باشند.(1) 2- در صورتى كه مؤمن عادلى ـ كه بايد ولايت كودكرا بر عهده بگيرد ـ وجود نداشته باشد ,ولايت كودك برعهدهء مؤمنان مورد اعتماد خواهد بود.(2) 3- مؤمنان عادل مى توانند در اموال كودك تصرفى كنند كه به صلاح و سود او باشد.(3) 4- بنابر احتياط واجب , در صورتى مى توانند در اموال كودك تصرف كنند كه تصرف نكردنشان باعث مفسده اى براى كودك شود .(4) 5- اگر به حاكم شرع دسترسى نباشد كودك را مى توان با اجازهء چند نفر مؤمن عادل , براى كارى اجير كرد.(5) 1- تحرير, ج 2 ص 13 م 5 تحرير, ج 1 ص 514 م 20 2- مجمع , ج 3 ص 23 م 7 3- ...

ولايت پدر و جدّ پدرى بر كودك 1- ولايت پدر و جد پدرى (پدر پدر) هر يك به طور مستقل و در عرض هم مى باشد پس اگر هر يك از ايشان به طور مستقل در امرى از امور كودك تصرف كنند ـ مثلاً هر يك از آنان ملك كودك را به كسى اجاره دهد ـ آنكه زودتر اقدام كرده تصرفش صحيح بوده و تصرف ديگرى لغو مى شود.(1) 2- اگر هر يك از پدر و جد پدرى , در يك زمان در امرى از امور كودك خود تصرف كنند, تصرف جد نافذاست .(2) 3- در يكسان بودن ولايت جد, فرقى ميان جد نزديك وجد دور نيست , بنابراين , پدر وجد و پدر جد همه به طور يكسان و مستقل بر كودك ولايت دارند.(3) 4- براى تصرف پدر و جد پدرى در اموال كودك , عدالت شرط نيست .(4) 5- پدر و جد پدرى مى توانند براى اجراى امو...

ولايت حاكم (مجتهد جامع الشرايط) بر كودك 1- كودكى كه پدر يا جد پدرى و قيمى كه از طرف آنها مشخص شده باشد را ندارد , ولى شرعى او مجتهدجامع الشرايط است , يا كسى كه مجتهد او را قيم قرار داده است .(1) 2- اگر پدر يا جد پدرى براى كودك قيم تعيين كند, حاكم شرع ولايتى بر كودك ندارد.(2) 3- بر حاكم شرع واجب نيست در چگونگى ولايت پدر و جد پدرى تجسس كند.(3) 4- اگر خيانت پدر وجد پدرى براى حاكم شرع ظاهر شود, بايد آنها را عزل كرده و از تصرفشان در اموال كودك جلوگيرى كند.(4) 5- اگر وصيت كننده شخصى را در جهت خاصى قيم كودكان قرار دهد ـ مثلاً در امور تحصيلى آنان ـ بقيه اموركودكان بايد به دست حاكم شرع انجام گيرد.(5) 6- اگرميت داراى كودكان يتيم...

ولايت بر مال 1- ولايت بر مال نيز ممكن است به شكلهاى مختلفى باشد, برخى از آنهاعبارتنداز: -- خريد و فروش اموال كودك -- اجاره -- مضاربه -- پرداخت خمس وزكات -- بخشش به ديگران -- قرض -- صلح يعنى ولى مى تواند , اموال كودك را بفروشد يا چيزى براى او بخرد يااموال او را به اجاره دهد يا چيزى را براى ذاو اجاره كند, يا به مضاربه دهد و مقدارى ازآن را به ديگران ببخشد يا هديه بر كودك راقبول كند ويا اموالش را به قرض دهد. 2- اگر كسى در امور مالى وجسمى و يا ساير امور كودكى تصرف كند, تصرفش صحيح نيست , مگر ولى كودك ,آن تصرف را بپذيرد.(1) 1- منهاج , ج 2 ص 25, م 83. ...

كسانى كه بر كودك ولايت دارند و شرايط آنان صاحبان ولايت 1- ولايت بر كودك و نظارت بر مصالح او به ترتيب اولويت بر عهدهء افراد زير است و درصورت نبودن يكى , ولايت به ديگرى منتقل مى شود: -- پدر وجد پدرى . -- وصى پدر يا وصى جد پدرى كه به عنوان قيم كودك تعيين شده است . -- حاكم شرع . -- مؤمنان عادل.(1) 2- افرادى مانند مادر,مادر بزرگ مادرى يا پدرى , پدر بزرگ مادرى ,برادر , عمو و دايى وفرزندان آنان و نيزنامادرى , درزمان حيات اولياى شرعى ـ كسانى كه در مسألهء قبل گفته شد ـ يا پس از مرگ آنها,بر هيچ امرى از امورآن كودك از قبيل ازدواج و به كارگيرى و غير اينها,ولايت ندارند.(2) شرايط ولى 1- ولى كودك بايد داراى شرايط زير ب...

حدود ولايت ولى كودك ولى , بر جان ومال كودك ولايت دارد , و با شرايطى در هر دو مورد مى تواند نسبت به كودك اعمال ولايت كند. موارد هر يك به تفصيل خواهد آمد. ولايت برجان (نفس ) 1- ولايت بر نفس ممكن است به شكلهاى مختلفى باشد, برخى ازآنها عبارتنداز: -- تعليم و تربيت و تأديب -- ازدواج -- اجير كردن وبه كارگرى فرستادن -- حقوقى از قبيل :قصاص -- توليت وقف -- طلاق -- ختنه -- عبادات -- اذان و اطاعت -- نذر و عهد و قسم ...

حكم جدا كردن فرزند از پدر و مادر و پايان حضانت كودك 1- در دوران شير خوارگى , كه مادر, حضانت كودك را بر عهده دارد, براى پدر جايز نيست كودك را از اوبگيرد.(1) 2- بنابر احتياط واجب , اگر مادر, پيش از اتمام دو سال , كودك را از شير بگيرد پدر حق ندارد بچه را از حضانت او خارج كند.(2) 3- كودكى كه مادر ندارد, جدا كردن او از پدر يا جد يا برادر و خواهرش مكروه است .(3) 4- تا هفت سال دختر تمام نشده پدر نمى تواند او را از مادرش جدا كند.(4) پايان حضانت كودك كودك ـ دختر باشد يا پسر ـ پس از بلوغ و رشد, مدت حضانتش پايان يافته و كسى بر او حق حضانت ندارد,بلكه اختيارش به دست خود اوست .(5) 1- تحرير , ج 2 ص 233, م 16ـ ت .خ , ص 421 ...

مواردى كه حق حضانت از بين مى رود 1- حضانت كننده مى تواند حق حضانت متعلق به خود را روز به روز ساقط كند. (1) 2- اگر مادر براى شير دادن فرزندش مزدى بيش از مزد دايه بخواهد و پدر كودك او را به دايه بسپارد, حق حضانت مادر نسبت به كودك ساقط نمى شود. (2) 3- در موارد زير حق حضانت مادر ساقط شده و به پدر مى رسد: -- مادر كودك از حضانت فرزندش خود دارى كند, كه در اين صورت حاكم شرع , پدر را براى حضانت اومجبور مى كند. (3) -- مادر شيعه نبوده و پدر شيعه باشد. (4) -- مادر كودك ديوانه شود. (5) -- مادر حق حضانت خود را ساقط كند. (6) -- مادر كه حق حضانت بر عهدهء اوست پس از طلاق با ديگرى ازدواج كند. (7) -- مادر كودك در مدت حضانت بميرد. ...

حضانت كودكان بى سرپرست 1- تكفل مخارج و تربيت صحيح اسلامى كودكان بى سرپرست بسيار خوب است ولى اگر خطرى آنها را تهديدنكند واجب نيست .(1) 2- كودكى كه پيدا مى شود: -- اگر در معرض تلف بوده و نجاتش وابسته به گرفتن او باشد. بريابنده واجب كفايى است كه او را گرفته و نگه دارد.(2) -- در گرفتن و نگاه داشتن او فرقى نيست كه نوزاد باشد يا مميز.(3) -- در صورتى كه نجاتش وابسته به نگه داشتن او توسط شخص يابنده نباشد, گرفتن كودك بر يابنده مستحب است .(4) 3- پس از آنكه يابنده كودك را در اختيار خود گرفت : -- واجب است يا خودش او را نگه دارى و تربيت كرده و به امورش رسيدگى كند, و يا شخص ديگرى را به اين كار بگمارد.(5) -- تا زمانى كه اولياى كو...